Sveti Sava bio je prvi srpski arhiepiskop i prosvetitelj. Bio je najmlađi sin srpskog župana Stefana Nemanje i Ane, kršten kao Rastko, a kada se zamonašio dobio je ime Sava. Od rane mladosti pokazivao je ljubav prema knjizi. Na njegov duhovni razvoj najviše su uticala žitija južnoslovenskih pustinjaka, svetog Jovana Rilskog, Jovana Osogovskog, Gavrila Lesnovskog i Prohora Pčinjskog. Ipak, smatra se da se mali Rastko najviše oduševljavao žitijem svetog i ravnoapostolnog Kirila, prosvetitelja Slovena, koje je često čitano na Nemanjinom dvoru.

Već u petnaestoj godini otac mu dade na upravljanje Humsku oblast, između Neretve i Dubrovnika. Kao vladar bio je krotak, blag i ljubazan prema svima. Pomagao je sirotinji, kao rijetko ko drugi, a posebno je poštovao monahe.  Međutim, težeći savršenijem životu, mladi Rastko je napustio roditeljski dom i otišao u Svetu Goru. U osamnaestoj godini života primio je monaški čin i dobio ime Sava.

Stefan Nemanja je kasnije krenuo za sinom, zamonašio se i dobio ime Simeon, a prijesto je predao sinu Stefanu. Kao monah Simeon, pridružio se najmlađem sinu u manastiru Vatopedu, čiji su veliki dobrotvori ubrzo postali. Oni, zatim, obnoviše napušteni i opustošeni manastir Hilandar, koji je vizantijski car Aleksije Š predao Srbima u vlasništvo. Hilandar je sve do XVIII vijeka bio najveća srpska škola i rasadnik naše duhovnosti, prosvjete i kulture.  U svojoj ličnosti je objedinio prosvetitelja, duhovnika, državnika i učitelja.

Na praznik Uspenja Presvete Bogorodice 1219. godine, u Nikeji patrijarh Manojlo Saranten, uz saglasnost cara Teodora I Laskarisa hirotoniše Savu za prvog srpskog arhiepiskopa. Od tada je Srpska Pravoslavna Crkva autokefalna, sa blagoslovom da srpski arhiepiskopi mogu da primaju posvećenje od sabora svojih episkopa. Iste godine, na saboru u manastiru Žiči, koji je postao sjedište samostalne Srpske Crkve, Sava od svojih najboljih učenika izabra i posveti nekoliko episkopa i razasla ih u eparhije širom otačastva, a u Srbiji podiže mnoge crkve, manastire i škole.

Upokojio se u Bugarskoj, u Trnovu, na Bogojavljenje 1235. godine. Kralj Vladislav je 1237. godine, uz najviše crkveno-državne počasti prenio mošti svetitelja Save u manastir Mileševu. Prisustvo njegovih svetih moštiju imalo je za svakog Srbina izuzetan duhovni, ali i politički značaj, a naročito u vrijeme turskog ropstva. Ni jedna ličnost kod Srba nije toliko utkana u svijest i biće naroda kao ličnost Svetoga Save.

Na Vračaru, u Beogradu, 1594. godine Sinan paša na lomači spalio je Savine svete mošti. Predanje kaže da su dim i pepeo sa te lomače razvijali oganj blagodati Hristove u sve srpske zemlje i u sve srpske duše. Danas se na mjestu spaljivanja moštiju Svetoga Save na Vračaru nalazi najveći pravoslavni hram na Balkanu a drugi po veličini pravoslavni hram u svijetu.

Uspomenu na Svetog Savu Crkva i škole proslavljaju 27. januara. Prenos njegovih moštiju je 19. maja, a spaljivanje moštiju 10. maja.

Sveti Sava proglašen je za školsku slavu i obilježava se 27. januara. Tog dana sve škole imaju radni, ali nenastavni dan. Sve škole slave, pa se tim povodom u školama organizuju svečane priredbe i akademije.

Od kada škole imaju svoju krsnu slavu?

Sveti Sava, kao školska slava, slavi se od 1840. godine, kada je to predložio Atanasije Nikolić, rektor Liceja u Kragujevcu.

Javna ustanova Osnovna škola ,,Sveti Sava” u Crnjelovu osnovana je davne 1875. godine.

Sve do 1945. godine slavljen je Sveti Sava, a tada je odlukom komunističkih vlasti ukinut.

Učenici su zbog višedecenijske zabrane iši u crkvu gdje su recitovali naučene pjesme posvećene svetom Savi a nakon toga su dobijali simbolične poklone (suvo voće, orahe, bombone...).

I ja kao đak dragaljevačke škole i mnogi drugi smo išli u crkvu da recitujemo, radovali smo se poklonima. Čak sam u jednom periodu sedamdesetih godina pohađao i časove vjeronauke u dragaljevačkoj crkvi koja je kasnije 1985. godine postala manastir Svetog Arhangela Gavrila. Vjeronauku nam je držao tadašnji sveštenik Milan Topalović (sada u penziji).

Vjeronauka je 1991. godine vraćena u škole kao fakultativni predmet. Roditelji su imali mogućnost da odluče da li će njihova djeca pohađati vjersku nastavu jedan čas sedmično ili ne. Vjeronauka je bila fakultativni predmet, te školske godine nije ulazila u prosjek ocjena, kao fakultativni predmet, bez ocjenjivanja, vjeronauka je ostala sve do drugog polugodišta školske 1992/93. godine, kada je zvanično vraćena u školski sistem kao  redovan predmet, jedan čas sedmično, i sa numeričkim ocjenjivanjem. Poslije prvih višestranačkih izbora 1990. godine i demokratskih promjena školska slava počela je ponovo da se slavi. Škola u Crnjelovu je bila među prvima na području grada Bijeljine. Bilo je to 1992. godine.

Prije prve obnovljene školske slave jerej Erkić Miladin uz prisustvo direktora i dijela radnog osoblja škole obavio  je osvještenje škole 25.1.1992. godine.

Prvu obnovljenu slavu je organizovao i pripremio tadašnji direktor škole Slavko Stošić, sa svojim nastavnim osobljem. Ja sam ,,pronašao” kuma slave koji je pripremio slavsku trpezu ljubavi i darivao pomoć školi. Kum slave bio je Milivoje Mimo Mijić sa suprugom iz D. Crnjelova, zaposlen u Švedskoj. Za slavu su pozvani gosti - ugledni ljudi iz sela i opštine. Učenici su izveli prigodan program posvećen Svetom Savi, nakon čega je uslijedilo rezanje slavskog kolača, posluživanje prekadnjom i na kraju slavski ručak.

Od tada do danas  redovno se slavi u našoj crnjelovačkoj školi i dalje će se slaviti. Takođe na nivou grada u organizaciji Centra za kulturu Bijeljina održaće se manifestacija šesti ,,Svetosavski dani” od 24. do 31. januara uz učešće svih škola 12 osnovnih škola sa područja grada Bijeljine.

Piše: Dragan Maksimović

Izvor: Bijeljina danas