Njegova istorija, raznovrsna upotreba i ekonomski značaj čine ga neizostavnim dijelom agroindustrije mnogih zemalja.​

Potiče iz Sjeverne Amerike, gdje su ga domorodačka plemena uzgajala prije više od 4.000 godina. U Evropu je stigao u 16. Vijeku zahvaljujući španskim istraživačima.

U početku je bio ukrasna biljka, ali su njegove nutritivne vrijednosti i mogućnost proizvodnje ulja ubrzo prepoznate, što je dovelo do široke kultivacije.​

Prema podacima Eurostata iz 2024. godine, globalna proizvodnja suncokreta iznosila je oko 55 miliona tona. Te godine najviše je proizvela Rusija: oko 15,7 miliona tona, što je ipak manje za 10 odsto u odnosu na 2023.

Uprkos izazovima uzrokovanim ratom, Ukrajina je proizvela približno 13 miliona tona, a što se tiče Evropske unije, zemlje poput Rumunije, Bugarske i Mađarske značajno doprinose ukupnoj proizvodnji.​

Ukupna površina pod ovom kulturom globalno iznosi oko 27 miliona hektara, s prosječnim prinosom od 2,1 tone po hektaru.​

Ukrajina i Rusija dominiraju svjetskim tržištem suncokretovog ulja, čineći zajedno više od 60 odsto globalnog izvoza. Glavni uvoznici uključuju Kinu, Indiju i zemlje Evropske unije, koje zavise o uvozu za zadovoljavanje domaćih potreba.​

Suncokret ima široku primjenu, a najviše se koristi u proizvodnji ulja zbog svog blagog okusa i visokog sadržaja nezasićenih masnih kiselina.​

Zatim kao nusproizvod nakon prešanja ulja, koristi se kao visokoproteinska stočna hrana.​

Suncokretovo ulje se koristi i u proizvodnji biodizela, sjemenke se konzumiraju kao grickalice, a biljka se koristi i u ukrasne svrhe.​

Svjetski rekord za najviši suncokret drži Hans-Peter Šifer iz Njemačke, čija je biljka 2014. godine narasla čak 9,17 metara. Ovaj impresivan primjerak uzgojen je u njegovom vrtu u Karstu i uvršten je u Ginisovu knjigu rekorda.​

U Bosni i Hercegovini se najviše uzgaja u sjevernim dijelovima zemlje, posebno u Posavini. Prema podacima na stranici AtlasBig u BiH se godišnje zasijava na površini od oko 428 hektara, s prosječnim prinosom od 2,7 t/ha, što rezultira proizvodnjom od oko 1.140 tona.​

Srbija je jedan od vodećih proizvođača suncokreta u regiji. Isti izvor navodi kako se godišnje posije oko 697.856 hektara, s prosječnim prinosom od 2,8 t/ha, a ukupna proizvodnja je 986.922 tone.

Što se tiče Hrvatske, suncokret se tradicionalno uzgaja u Slavoniji i Baranji. Za 2025. godinu predviđa se zasijavanje na površini od 70.000 hektara, što predstavlja značajan porast u odnosu na prethodne godine.

Prosječni prinosi kreću se oko 2,5 tone po hektaru, što bi moglo rezultirati ukupnom proizvodnjom od približno 175.000 tona, predviđanja su Državnog zavoda za statistiku.

Suncokret nije samo važna uljarica, već i simbol poljoprivredne tradicije i ekonomske stabilnosti mnogih zemalja. Njegova raznovrsna upotreba, od prehrambene industrije do biogoriva, čini ga ključnim resursom u savremenoj poljoprivredi.

(Agroklub)

Izvor: Nezavisne