BiH je svojevrsni rekorder u regionu po broju partija, a za lokalne izbore šansu među glasačima tražilo ih je više od stotinu. Kase najvećih političkih stranaka koje aktivno učestvuju na političkoj sceni uglavnom se pune iz budžeta onih nivoa vlasti gdje su zastupljene te od članarina, priloga pravnih i fizičkih lica, kao i imovine.

Sve stranke i nezavisni kandidati koji su učestvovali na posljednjim izborima bili su obavezni da tri dana prije održavanja izbora Centralnoj izbornoj komisiji (CIK) BiH podnesu izvještaj o prometu posebnog računa za finansiranje kampanje.

Cijena kampanje (stranačka potrošnja u milionima KM)

Opšti izbori (2006)    8,23

Lokalni izbori (2008) 8,15

Opšti izbori (2010)    10,4

Lokalni izbori (2012) 6,99

Opšti izbori (2014)    8,63

Lokalni izbori (2016) 7

Opšti izbori (2018)    9,57

Lokalni izbori (2020) 5,52

Opšti izbori (2022)    11,33

Lokalni izbori (2024) 8,27  

Prema podacima koji su dostavljeni od 111 stranaka i 157 nezavisnih kandidata, dok pet stranaka i 32 kandidata nisu to uradili, stranke su potrošile 8,27 miliona, a nezavisni kandidati 79.000 KM.

Za štampanje plakata i plakatiranje, kada je riječ o političkim strankama, otišla su 2,83 miliona, oglašavanje u štampanim i elektronskim medijima koštalo je 2,6 miliona, štampanje, umnožavanje i slanje predizbornog materijala 1,04, internet oglašavanje 0,3 miliona, koliko i organizacija skupova. Posljednja stavka odnosi se na “ostale troškove propagande”, koji su iz stranačkih kasa izvukli više od milion.

Podaci iz CIK-a pokazuju da je najviše novca potrošio SDP BiH i to gotovo 770.000 KM, prati ga SDA sa potrošenih 660.000 i SNSD sa 635.000 maraka.

Presjek potrošnje za izbore 6. oktobra (u milionima)

štampanje plakata i plakatiranje          2,83

oglašavanje u medijima                           2,6

štampanje, umnožavanje i slanje

 predizbornog materijala                1,04

 internet oglašavanje                    0,38

organizacija skupova                    0,33

ostali troškovi propagande       1

U top deset stranaka po potrošnji, kada je riječ o partijama sa sjedištem u Srpskoj, su još i PDP koji je “lakši” za 447.000 KM, Ujedinjena Srpska, čiji ceh za sada iznosi 400.000 te Narodni front sa potrošenih 385.000 KM.

Slijede ih SPS sa potrošene 242.000 KM) SP (225.000 KM), SDS (223.000), dok je DNS iskeširao 171.000 maraka.

* Top pet stranaka po potrošnji

SDP BiH             770.000

SDA                     660.000

SNSD                   635.000

NIP                    573.000

DF                       471.000

Posebno su zanimljivi podaci iz pojedinačnih izvještaju za svaku stranku. Tako kod SDP-a, koji je rekorder po potrošnji, stoji nula u rubrici “troškovi štampanja, umnožavanja i slanja predizbornog materijala biračima, kao i kod DF-a, a ako je suditi prema podacima koji su stigli CIK-u, SDA i SP nisu potrošili ni marku za internet oglašavanje, a HDZ 1990 na plakate.

Isto tako više od 20 uglavnom nepoznatih stranaka i pokreta dostavilo je izvještaj koji pokazuje da nisu ni marku potrošili na kampanju.

S druge strane dostavljeni podaci pokazuju i ko od čega finansira kampanju. Naime, više od 54 odsto stranaka je u svojim finansijskim izvještajima iskazalo priloge od strane fizičkih i pravnih lica, dok gotovo 46 odsto njih nije iskazalo te prihode.

- U izvještajima je 60 stranaka iskazalo priloge i to novčane priloge fizičkih lica u iznosu od 2,22 miliona, od pravnih lica 0,35 miliona KM i nenovčane donacije teške 0,11 miliona - navedeno je u spisku koji je sastavio CIK.

Po prilozima fizičkih lica prednjače Narodni front (359.000 KM), Ujedinjena Srpska (227.000) i PDP (210.000 KM), a najviše od pravnih lica je dobila Republička stranka Srpske i to 50.000 KM dok, između ostalih, SNSD, NDP i DNS, po tom osnovu, nisu dobili ni marku.

Međutim, podaci bi mogli da budu promijenjeni jer su u CIK-u potvrdili da troškovi kampanje koji su prijavljeni u ovim finansijskim izvještajima, ipak, nisu konačni. Politički subjekti su dužni u roku od trideset dana od dana objavljivanja izbornih rezultata u “Službenom glasniku BiH” da podnesu i finansijski izvještaj za vrijeme od podnošenja prijave za ovjeru za izbore do ovjere rezultata izbora (postizborni finansijski izvještaj).

- Tek u postizbornom finansijskom izvještaju političke stranke i nezavisni kandidati prijavljuju ukupne troškove izborne kampanje - pojasnili su u CIK-u koji za nedostavljanje tog izvještaja može izreći kaznu do 10.000 za političke stranke, a za nezavisne kandidate do 2.000 KM.

Ekonomisti duže vrijeme upozoravaju da se enormni iznosi novca slijevaju u stranačke kase, a posebno ukazuju na milione maraka iz budžeta institucija vlasti, koji su, u suštini, oni iz džepova poreskih obveznika u BiH.

Izvor: Glas Srpske